Noordeloos

Niemand keek nog op van de ladder die in het midden van de stad stond. Hij was diepbruin, van het beste hout gemaakt en het was een raadsel in welke eeuw hij er was geplaatst. Deze slanke ladder glom als nieuw en leunde in een hoek van tachtig graden op de bleke stenen van het marktplein. Sinds mensenheugenis was hij geen halve millimeter verschoven. De ladder moest wel ontelbaar veel sporten hebben, want hij reikte hoger dan je met het blote oog kon zien. Verrekijkers boden geen soelaas en zelfs met telescopen was het onmogelijk uit te maken waar hij tegenaan leunde.

’s Nachts, vanaf de heuvel buiten de stad, kon je zien hoe de ladder zich hoog boven de huizen en kerktorens uitrekte als een arm die naar de maan reikt. Nu en dan vroeg iemand zich af wat toch het geheim van die ladder was, waar hij vandaan kwam en waarheen hij leidde. Zulke vragen waren zinloos en werden al lang niet meer luidop gesteld. Het was als vragen wie God was of wat er na de dood is. Je dacht er enkel aan als je uit je raam keek op een eenzame avond, met je lijf vol melancholie. In de stad liepen winkelende mensen de ladder gehaast voorbij. Soms wilde een kind er op klimmen maar werd er dan meteen door zijn ziedende moeder bij weggetrokken. Op de ladder klimmen doet ge niet! Da’s gevaarlijk! Vanboven, daar zitten monsters die u gaan bijten. Wilt ge dat? De ladder was een mysterieuze mythe en een goede gewoonte. Je kon er je jas op leggen of je paraplu aanhangen als je stond te praten. Je kon er tegenaan leunen, verveeld wachtend op je vrienden. Hij was ook een herkenningspunt voor mensen die nieuw waren in de stad. Dit was de stad van de ladder. Klimmen op de ladder was het grootste taboe. Het mocht niet, het werd nooit gedaan. Het was een onuitgesproken wet. Niemand wist waarom en niemand vroeg ernaar.

Wat ook niemand wist, was dat er een jongen op de ladder leefde. Bastiaan was lang en smal, net als de ladder, en zijn haar had dezelfde kleur als diens hout. Houterig was hij niet. Als de meest ervaren stuntman klom hij naar boven en beneden en nam daarbij wel vijf sporten tegelijk. Hij sliep met zijn hoofd naar beneden en zijn benen om een sport gekneld, op een hoogte waar de vleermuizen hem kwamen vergezellen. Overdag klom hij zo hoog hij kon, keek rond en liet de gedachten door zijn hoofd razen. ‘s Avonds ging hij lager zitten, waar de wind niet zo hard woei, en keek uit over de stille stad. Dit alles deed hij al sinds de ladder op de markt was terechtgekomen. Hij had hem er zelf geplaatst. Het hout gaf hij water en de ladder schoot hoog op tot boven de wolken en nog veel verder, waar het altijd donker was.
Sinds zijn kindertijd dacht Bastiaan aan het Noorden. Hij had er eens over gelezen en over horen vertellen. Sindsdien was hij er hopeloos naar op zoek, zoals andere mensen vrede zoeken of hopen dat een messias hen op een dag uit hun lijden zal verlossen. Bastiaan geloofde dat hij in het Noorden gelukkig zou zijn. Deze stad had hem een ideale basis geleken voor zijn zoektocht. Ze zeiden dat ze noordelijk gelegen was, dus kon het Noorden toch niet veraf zijn? Hij keek tot zijn ogen pijn deden, maar slaagde maar niet in zijn opzet. Hij was zelfs vergeten hoe lang hij al naar het Noorden op zoek was. De ladder had hij nooit meer verlaten sinds de dag dat hij hem had gemaakt en op de ladder bestond geen tijd. Jaren en eeuwen waren voorbijgewaaid en hij had het allemaal gezien. Hoe de stad evolueerde en gebouwen van hout in steen veranderden en steeds hoger werden. Nooit hoger dan zijn ladder natuurlijk, want die hield niet op met groeien.

Bastiaan werd noordelozer en hopelozer. Op de honderddertiende sport zong hij een lied, op de tweehonderdste dacht hij aan zijn moeder, op de honderdnegenenzeventigste aan zijn vader. Op de tachtigste sport, die een kleine barst vertoonde, tekende hij in zijn schetsboek wat hij zag vanop zijn uitkijkpost en voelde een beetje blijdschap. Op de driehonderdste sport ging hij slapen en droomde hoe alle mensen van de stad hem dom aankeken. Waarom komt ge eens niet naar beneden, manneke? Misschien is het Noorden niet alles wat ge kunt vinden. Toen werd hij angstig wakker en het duizelde hem. Voor het eerst bedacht hij dat het Noorden misschien gewoon niet bestond, dat het slechts zijn eigen verzinsel was. Hij voelde zich ontzettend stom en besloot de stad te leren kennen vanop de begane grond. Die avond klom hij naar beneden tot hij nog slechts dertig centimeter van de grond verwijderd was. Bastiaan probeerde zich te herinneren wanneer hij voor het laatst die grond onder zijn voeten had gevoeld en of de zon scheen toen hij de ladder zijn vaste plaats op het plein had gegeven.
Terwijl hij diep groef in zijn herinneringen van jaren en eeuwen, kwam een groep handboogschutters uit hun stamcafé. Ze beoefenden de sport speciaal voor avonden als deze, waarop ze samen een pint gingen drinken en praatten over vroeger. Ze stonden versteld toen ze iemand op de tweede sport van de ladder zagen staan. De alcohol kookte in hun bloed. Verbaasd keken ze elkaar aan. Niemand had het ooit gewaagd de ladder te beklimmen, zelfs al was het maar twee treden hoog. Stil naderden ze het punt waar de ladder hoog in de nachtelijke lucht oprees. Van vijftien meter afstand observeerden ze de jongen die met zijn ogen dichtgeknepen en stil als een standbeeld voor hen stond. Zijn vel leek wel van karton: stoffig, alsof het zo kon scheuren. Plots opende Bastiaan zijn ogen en keek de mannen recht aan met zijn gitzwarte ogen die blonken als parels. Waar komt gij vandaan? – Van boven in de lucht, meneer. Ik ben al jaren op zoek naar het Noorden, maar nu ga ik de stad verkennen!
De zachte kinderstem galmde in de nacht en de mannen, die nooit in God of wat dan ook hadden geloofd, voelden hun hart driedubbel overslaan. Ze hoorden de verhalen over de dag des oordeels echoën in hun oren. Allemaal hadden ze dezelfde reflex. Ze namen hun boog, richtten elk een pijl en schoten in de richting van de ladder. Bastiaan viel neer en de mannen liepen om ter snelst naar huis, waar ze de volgende dag met een zware kater wakker zouden worden en zich zouden afvragen of wat de voorbije nacht was gebeurd een droom was of niet. Ze zouden het elkaar niet durven vragen en bleven de rest van hun leven twijfelen aan die ene nacht waarin ze die kartonnen jongen op de ladder hadden ontmoet.

Bastiaan kreunde en voelde hier en daar koud bloed over zijn lijf stromen. Hij opende zijn ogen en zag de pijlen die hem hadden geraakt bebloed naast hem op de grond liggen. Een meisje was bezig ze voorzichtig één voor één uit zijn lijf te trekken. Op zijn hoofd lag een vochtige handdoek en hier en daar waren pleisters en verbanden op zijn wonden aangebracht. Ge hebt geluk gehad dat ze uw hart niet gevonden hebben, of een slagader.
Het meisje verzorgde hem rustig verder. Bastiaan stamelde iets wat op een bedanking leek en ging uitgeteld weer liggen. Draaierig en onder de indruk van het menselijk contact. Hij dacht weer aan het Noorden en aan zijn roekeloosheid. Mijn naam is Irene, hoorde hij plots bij zijn rechteroor, kom, ga rechtop staan. Zwak ging Bastiaan op zijn benen staan, met zijn arm om het meisje heen. Voor het eerst in ontelbare jaren stond hij vrij op de aardbol. Maar zijn voeten waren aan sporten gewend. Hij moest niet langer balanceren op de bal van zijn voet. Hij had zijn armen niet nodig om zich voort te bewegen. Hij moest gewoon opstaan, zijn hielen in de aarde planten en evenwicht zoeken. Ik kan niet alleen opstaan, kreunde hij. Ik zal je helpen, zei het meisje. Ik ben op zoek naar het Noorden, Irene, maar het leek me plots leuk de stad te ontdekken. Irene dacht even na, keek naar de opkomende zon en wees in de richting van het stadhuis. Daar is het Noorden. Zal ik je nu de stad laten zien? Bastiaan keek verbaasd in de richting van Irenes vinger en zag niets. Noordelozer dan ooit schuifelde hij aan haar zijde de stad in.

En de ladder, die wist niet waar hij eindigen moest. Hij voelde zijn hout tintelen. Gevoed door de regen steeg hij steeds verder en verder.